Mpunga: Chilichonse Chomwe Muyenera Kudziwa kuyambira Kulima, Kukonza, Kuphika

Author: Joost Nusselder, wolemba buku la The Essential Japanese mealner cookbook Kusintha Marichi 27, 2023

Mpunga ndi mtundu wanjere womwe umabwera mosiyanasiyana komanso mosiyanasiyana. Nazi zina mwa mawonekedwe a mpunga:

• Mbewu za mpunga zingakhale zazitali, zowonda, ndi zopyapyala, kapena zazifupi, zozungulira, ndi zonenepa, malingana ndi kusiyanasiyana kopangidwa.
• Kukula kwa mbewu za mpunga kumatha kukhala kocheperako mpaka 2 mm mpaka 9 mm.
• Mbewu za mpunga wosaphika zimadziwika kuti zimakhala zolimba, zowoneka bwino, zokhala ndi zoyera, zofiirira, kapena zakuda, malingana ndi mitundu yosiyanasiyana.
• Mbewu za mpunga zophikidwa zimakhala zofewa, zofewa, komanso zomata pang'ono, zokhala ndi kakomedwe kakang'ono kamene kamagwirizana ndi zakudya zosiyanasiyana.

Onani bukhu lathu latsopano lophika

Maphikidwe apabanja a Bitemybun okhala ndi zokonzera chakudya chokwanira komanso kalozera wazophika.

Yesani kwaulere ndi Kindle Unlimited:

Werengani kwaulere

Mitundu ya Mpunga: Kalozera Wosankha Njere Zabwino

Mpunga wautali-tirigu ndi mtundu wofala kwambiri wa mpunga womwe umapezeka m'makhitchini aku America. Ndizosavuta kukonzekera ndikugwira ntchito bwino mu mbale zosiyanasiyana. Nazi mfundo zazikuluzikulu za mpunga wa tirigu wautali:

• Mpunga wa tirigu wautali uli ndi wowuma wocheperapo kusiyana ndi mitundu ina ya mpunga, zomwe zimapangitsa kuti usakhale womamatira ukaphikidwa.
• Amagwiritsidwa ntchito kwambiri pazakudya monga mpunga wokazinga, pilaf, ndi casseroles.
• Mpunga watirigu ndi wabwino popangira saladi wa mpunga kapena ngati mbale yapambali kuti uperekedwe ndi maphunziro akuluakulu monga ng'ombe, nkhumba, kapena nsomba.
• Mitundu yotchuka kwambiri ya mpunga wautali wautali ndi mpunga woyera, womwe umakonzedwa pochotsa mankhusu akunja ndi zigawo za bran. Mpunga wa Brown ndi wabwino chifukwa uli ndi fiber komanso zakudya zambiri, koma zimatenga nthawi yayitali kuphika.

Mpunga Wamkatikati

Mpunga wapakatikati ndi wosakaniza wa tirigu wautali ndi waufupi. Amagwiritsidwa ntchito kwambiri pazakudya monga paella, jambalaya, ndi tsabola wothira. Nazi mfundo zazikuluzikulu za mpunga wapakatikati:

• Mpunga wa chimanga chapakatikati ndi wamfupi pang'ono komanso wochuluka kuposa mpunga wautali, koma wautali komanso wochepa kwambiri kuposa mpunga wa tirigu.
• Ndiwomata kuposa mpunga wa tirigu wautali koma osati womata ngati mpunga watirigu.
• Mpunga wambewu zapakatikati umapezeka mumitundu yonse yoyera ndi yofiirira, ndipo mitundu ya bulauni ndiyo njira yathanzi.

Mpunga Wamtchire

Mpunga wakuthengo si mpunga kwenikweni koma mtundu wa udzu umene umapezeka mofala ku North America. Ili ndi kukoma kwa nutty ndipo nthawi zambiri imaphatikizidwa ndi mitundu ina ya mpunga. Nazi mfundo zazikulu za mpunga wakuthengo:

• Mpunga wakuthengo umatenga nthawi yayitali kuti uphike kuposa mpunga wamitundu ina ndipo umafunika madzi ambiri.
• Amagwiritsidwa ntchito kwambiri muzakudya monga soups, saladi, ndi casseroles.
• Mpunga wakuthengo ndi gwero labwino la mapuloteni ndi ma carbohydrate ndipo ndi chisankho chodziwika bwino chazamasamba ndi zamasamba.

Mpunga Wakuda

Mpunga wakuda, womwe umatchedwanso mpunga woletsedwa, ndi chakudya chapamwamba chomwe chimakhala ndi antioxidants. Nazi mfundo zazikulu za mpunga wakuda:

• Mpunga wakuda uli ndi kukoma kokoma pang'ono komanso mawonekedwe otsekemera.
• Amagwiritsidwa ntchito kwambiri m'zakudya monga sushi, zokazinga, ndi mbale za mpunga.
• Mpunga wakuda uli ndi fiber ndi mapuloteni ambiri kuposa mitundu ina ya mpunga ndipo ndi chisankho chabwino kwa anthu omwe akufuna kuwonjezera zakudya zowonjezera pazakudya zawo.

Kusintha Kwa Kulima Mpunga: Kuchokera Pakhomo Kupita Kupanga Zamakono

• Umboni wofukulidwa m’mabwinja umasonyeza kuti mpunga wakhala ukulimidwa kwa zaka zoposa 9,000.
• Mtundu wa Oryza, womwe umaphatikizapo mitundu yonse ya mpunga, ndi membala wa banja la udzu.
• Mpunga udalimidwa koyamba m'madambo akumwera chakum'mawa kwa Asia, makamaka kumadera omwe masiku ano amadziwika kuti Thailand ndi Myanmar.
• Mitundu iwiri ikuluikulu ya mpunga, Oryza sativa ndi Oryza glaberrima, adawetedwa pawokha ku Asia ndi Africa, motsatana.
• Zitukuko zoyambirira zapakati ndi kum’maŵa kwa China, komanso zikhalidwe zambiri za ku Southeast Asia, zinayamba kulima mpunga wochuluka.
• Malo odziwika bwino kwambiri omwe amalima mpunga adachokera ku 5000 BCE ku China.

Mitundu ya Mpunga ndi Njira Zokulitsira

• Pali mitundu iwiri ya mpunga: tirigu wautali ndi waufupi.
• Mpunga ukhoza kulimidwa ngati mbewu yapachaka kapena yosatha, kutengera mitundu ndi kukula kwake.
• Mpunga wambiri umabzalidwa m'minda yodzaza madzi, yotchedwa minda ya paddy kapena minda yamtunda, kumene zomera zimamizidwa m'madzi ambiri.
• Mpunga wa ku Upland, womwe umabzalidwa m’minda yopanda madzi osefukira, ndi wosiyana ndi njira yokulira imeneyi.
• Zomera za mpunga zimakula bwino m'malo okhala ndi mvula yokwanira komanso dothi lofewa komanso ladongo.
• Kuzama kwa madzi m’minda yodzadza ndi madzi kumadalira mtundu wa mpunga umene ukulimidwa, ndipo mitundu ina imafuna kuya kwambiri kuposa ina.
• Ubwino wa njere za mpunga umadaliranso mmene amakulira, kuphatikizapo kuchuluka kwa kuwala kwa dzuŵa, madzi, ndi zakudya zimene zomerazo zimalandira.

Chisinthiko Chopitilira cha Kupanga Mpunga

• Kupanga mpunga kwapitilirabe kusintha kwa zaka zambiri, ndipo mitundu yatsopano ndi njira zokulira zikupangidwa kuti ziwonjezeke zokolola ndikuwongolera bwino.
• Masiku ano, mpunga umalimidwa m’madera ambiri padziko lapansi, ndipo ku Asia ndi kumene kumalimidwa kwambiri, ndipo pafupifupi 90 peresenti ya anthu amalimidwa padziko lonse.
• Chilankhulo cha kulima mpunga chasinthanso, ndi mawu onga “paddy” ndi “mipanda” amene kaŵirikaŵiri amagwiritsidwa ntchito ponena za minda imene amalimidwa mpunga.
• Kupanga mpunga wamakono kumaphatikizapo kugwiritsa ntchito makina olemera ndi zipangizo zomangira kukonzekera minda ndi kubzala mbewu.
• Njira zowumitsa ndi kukonza zapitanso patsogolo, zomwe zapangitsa kuti pakhale mphamvu zambiri komanso mpunga wabwino kwambiri.
• Mosasamala kanthu za kupita patsogolo kumeneku, mpunga udakali chakudya chambiri cha anthu mamiliyoni ambiri padziko lonse, ndipo kulima kwake kukupitirizabe kukhala mbali yofunika ya zikhalidwe ndi chuma chambiri.

Malo omwe amalimapo mpunga: Komwe amalima mpunga komanso momwe amalima

Mpunga ndi chinthu chofunikira kwambiri chomwe chimalimidwa kumadera osiyanasiyana padziko lapansi. Mitundu yayikulu yamalo olima mpunga ndi awa:

• Minda yonyowa: Amalimidwa mpunga m’minda yomwe mwathirira madzi. Malo olimapo mpunga woterewa amadziwika kuti mpunga wa paddy kapena mpunga wa kumunsi.
• Minda youma: Mpunga amabzalidwa m’minda yopanda madzi. Malo olima mpunga amenewa amadziwika kuti mpunga wa kumtunda kapena mpunga wa mvula.
• Alternate wetting and drying minda (AWD): Njira imeneyi ikuphatikizapo kugwiritsa ntchito njira yopulumutsira madzi yomwe imathandiza alimi kusunga madzi a m’minda ya mpunga. Njirayi imatha kuchepetsa kugwiritsa ntchito madzi komanso kutulutsa mpweya wa methane.
• Minda ya m’mphepete mwa nyanja: Mpunga amalimidwa m’minda yomwe ili pafupi ndi gombe. Malo olima mpunga amenewa amatchedwa mpunga wa m’mphepete mwa nyanja.

Zomwe zimakhudza kukula ndi kupanga mpunga

Kukula ndi kupanga mpunga kumakhudzidwa ndi zinthu zosiyanasiyana, kuphatikizapo:

• Zinthu zachilengedwe: Mpunga umakula bwino m’malo otentha, otentha kumene kumagwa mvula yambiri ndiponso kuwala kwadzuwa. Ndi membala wa banja la Poaceae ndipo amakhudzidwa ndi biotic ndi abiotic zinthu monga mtundu wa dothi, malo, ndi zikhalidwe.
• Kusamalira madzi: Mpunga umafunika madzi ambiri kuti ukule. Alimi amagwiritsa ntchito njira zosiyanasiyana za ulimi wothirira kuti agwire bwino ndikugwiritsa ntchito madzi, kuphatikizapo kulima, kuchepetsa ulimi wothirira, ndi njira zoyendetsera madzi osefukira.
• Kusamalira nayitrojeni: Mpunga umafunika kuchuluka kwa nayitrogeni kuti ukule. Alimi amagwiritsa ntchito njira zosiyanasiyana kuti agwire ndikugwiritsa ntchito nayitrogeni, kuphatikiza feteleza ndi kasinthasintha wa mbewu.
• Kusamalira nthaka: Mpunga umamera bwino m’nthaka yakuya, yamadzi. Alimi amagwiritsa ntchito njira zosiyanasiyana zolima kuti nthaka ikhale yathanzi komanso kuchepetsa kuwonongeka kwa chilengedwe.
• Zinthu zanyengo: Mpunga umalimidwa m’nyengo zosiyanasiyana malinga ndi mtundu wa mpunga ndi malo. Mitundu ina ya mpunga imabzalidwa m’nyengo yachilimwe, pamene ina imabzalidwa m’nyengo yamvula.

Zotsatira za ulimi wa mpunga pa chilengedwe

Kupanga mpunga kumakhudza kwambiri chilengedwe, kuphatikiza:

• Kutulutsa mpweya wowonjezera kutentha: Kupanga mpunga ndi gwero lamphamvu la mpweya wa methane, womwe umathandizira kutentha kwa dziko.
• Kugwiritsa ntchito madzi: Kupanga mpunga kumafuna madzi ochuluka, zomwe zingabweretse mavuto pa madzi ndi chilengedwe.
• Kuwonongeka kwa nthaka: Kulima mpunga kungayambitse kuwonongeka kwa nthaka ndi kutaya chonde.
• Kutayika kwa Zamoyo Zosiyanasiyana: Kupanga mpunga kungayambitse kuwonongeka kwa zamoyo zosiyanasiyana m’malo olima mpunga.

Momwe alimi angachepetsere mavuto omwe amabwera chifukwa cha ulimi wa mpunga

Alimi atha kugwiritsa ntchito njira zosiyanasiyana zochepetsera kuipa kwa ulimi wa mpunga, kuphatikiza:

• Kuchepetsa mpweya wotenthetsera mpweya: Alimi atha kuchepetsa mpweya wa methane pogwiritsa ntchito minda ya alternate wetting and drying (AWD) ndi kuchepetsa kulima.
• Kuchepetsa kugwiritsa ntchito madzi: Alimi amatha kuchepetsa kugwiritsa ntchito madzi pogwiritsa ntchito njira zopulumutsira madzi monga minda ya AWD ndi ulimi wothirira bwino.
• Kuchepetsa kuwonongeka kwa nthaka: Alimi atha kuchepetsa kuonongeka kwa nthaka potsatira njira zosamalira ulimi komanso kugwiritsa ntchito feteleza wachilengedwe.
• Kuteteza zamoyo zosiyanasiyana: Alimi amatha kuteteza zamoyo zosiyanasiyana potsatira njira zaulimi komanso kusunga malo achilengedwe m'malo omwe amalima mpunga.

Ecotypes ndi Mbewu za Mpunga

Mpunga umalimidwa kwambiri kumadera osiyanasiyana padziko lapansi, ndipo pali mitundu yosiyanasiyana ya mpunga yomwe ilipo. Mitundu iyi imatha kugawidwa m'magulu awiri: ecotypes ndi cultivars.

• Ecotypes: Iyi ndi mitundu ya mpunga yomwe yasintha kuti igwirizane ndi malo enaake. Nthawi zambiri amapezeka m'madera omwe ali ndi mikhalidwe yoipitsitsa, monga mtunda wautali, kupezeka kwa madzi ochepa, kapena nthaka yosakhala bwino. Ecotypes amayamikiridwa kwambiri chifukwa cha kuthekera kwawo kutulutsa m'malo ovutawa, ndipo amatenga gawo lalikulu pakupanga ndi kupereka mpunga m'malo awa.

• Mitundu ya mpunga: Iyi ndi mitundu ya mpunga yomwe yapangidwa kudzera m’mapulogalamu oweta pofuna kupititsa patsogolo kalimidwe kake, kabwino, ndi kupirira matenda ndi tizilombo. Mitengo nthawi zambiri imakhala yochepa mumitundu yosiyanasiyana poyerekeza ndi ecotypes, koma ndiyokhazikika kwambiri ndipo imagwiritsidwa ntchito kwambiri m'minda ya mpunga padziko lonse lapansi.

Kusiyana Pakati pa Ecotypes ndi cultivars

Pali kusiyana kwakukulu pakati pa ecotypes ndi cultivars za mpunga. Zina mwazosiyanazi ndi izi:

• Ecotypes nthawi zambiri amakhala ang'onoang'ono kukula kwake ndipo amakhala ndi utali wambewu wamfupi poyerekeza ndi mbewu.
• Ecotypes amasinthidwa kuti azigwirizana ndi malo enaake, pomwe cultivars amapangidwa kuti azikula mosiyanasiyana.
• Ecotypes ali ndi mitundu yosiyanasiyana ya majini poyerekeza ndi cultivars, omwe ali ovomerezeka kwambiri.
• Mitundu ya ecotype imayamikiridwa kwambiri chifukwa cha kuthekera kwawo kubereka m'malo ovuta kwambiri, pomwe cultivars amayamikiridwa kwambiri chifukwa cha kapangidwe kake, kabwino, komanso kukana matenda ndi tizirombo.

Kufunika kwa Ecotypes ndi Mbewu Pakupanga Mpunga

Ecotypes ndi cultivars zimagwira ntchito yofunika kwambiri pakupanga ndi kupereka mpunga. Zina mwa zifukwa zomwe zili zofunika ndi izi:

• Ecotypes amasinthidwa kwambiri kumadera akumaloko, zomwe zimawapangitsa kukhala ofunika kwambiri pakupanga mpunga m'malo ovutawa.
• Mitengo imakhala yokhazikika kwambiri, zomwe zimapangitsa kuti ikhale yosavuta kupanga komanso kupereka zambiri.
• Ecotypes ndi cultivars akhoza kuphatikizidwa kuti apange mitundu yatsopano yomwe ili ndi zotsatira zabwino za mitundu yonse iwiri.

Kuchokera kumunda kupita ku mbale: Kukonza Mpunga ndi Kugwiritsa Ntchito

Kukonza mpunga kumaphatikizapo njira zingapo zomwe zimasiyana malinga ndi mtundu wa mpunga ndi zomwe mukufuna. Nazi zina mwa njira zodziwika bwino:

• Hulling: Njira imeneyi imaphatikizapo kuchotsa mbali yakunja ya njere ya mpunga, yomwe imadziwikanso kuti hull kapena mankhusu. Zotsatira zake ndi mpunga wofiirira.
• Kugaya: Kuchita zimenezi kumaphatikizapo kuchotsa nthambi ndi majeremusi mu njere za mpunga wa bulauni, zomwe zimapangitsa kuti pakhale mpunga woyera.
• Kupukutira: Kuchita zimenezi kumaphatikizapo kuchotsa nsanjika ya aleurone mu njere yoyera ya mpunga, kuchititsa kuoneka konyezimira.
• Kuphwetsa mpunga: Kuchita zimenezi kumaphatikizapo kuuviika, kuutentha, ndi kuumitsa mpunga usanayambe mphero. Chotsatira chake ndi mpunga wa parboiled, womwe ndi wopatsa thanzi kuposa mpunga wokhazikika.

Mitundu ya Mpunga

Pali mitundu ingapo ya mpunga, uliwonse uli ndi mikhalidwe yakeyake ndi ntchito zake. Nayi mitundu yodziwika kwambiri:

• Mpunga wamfupi: Mpunga wamtunduwu ndi womata komanso wonyowa ukaphikidwa, zomwe zimapangitsa kuti ukhale wabwino pa sushi ndi zakudya zina za ku Japan.
• Mpunga wapakatikati: Mpunga wamtunduwu sumamatira pang’ono poyerekezera ndi mpunga wa timbewu tating’ono ndipo umagwiritsidwa ntchito kwambiri m’zakudya za ku Mediterranean ndi ku Middle East.
• Mpunga watirigu: Mpunga wamtunduwu ndi wofewa ndipo umasiyana ukaphikidwa, zomwe zimapangitsa kuti zikhale zabwino kwambiri pophika pilaf ndi zakudya zina zakumadzulo.
• Mpunga wa Brown: Mtundu uwu wa mpunga supukutidwa ndipo umasunga nthambi ndi majeremusi, zomwe zimapangitsa kuti ukhale wathanzi kuposa mpunga woyera.
• Mpunga wakuthengo: Mpunga wa mtundu umenewu si mpunga kwenikweni koma ndi mbewu ya zomera za m’madzi. Ili ndi kukoma kwa nutty ndipo nthawi zambiri imaphatikizidwa ndi mitundu ina ya mpunga.

Kufunika Kosungirako Moyenera

Kusungidwa kolakwika kwa mpunga kungayambitse kuwonongeka ndi kuwonongeka, zomwe zimakhudza ubwino wake ndi zakudya. Nawa maupangiri osungira bwino:

• Sungani mpunga pamalo ozizira, ouma kutali ndi kuwala kwa dzuwa ndi chinyezi.
• Gwiritsani ntchito ziwiya zosalowa mpweya kuti chinyontho ndi tizirombo zisalowe.
• Osasunga mpunga kwa nthawi yopitilira chaka chimodzi, chifukwa ukhoza kukhala wosasunthika ndikutaya kukoma kwake komanso thanzi.

Kupanga Mpunga ndi Unyolo Wogulitsa

Mpunga ndi imodzi mwa mbewu zofunika kwambiri padziko lonse lapansi, ndipo umatulutsa pafupifupi matani 500 miliyoni a mpunga chaka chilichonse. Nazi zina zokhuza kupanga mpunga ndi maunyolo:

• Dziko la China ndilomwe limalima kwambiri mpunga, kutsatiridwa ndi India ndi Indonesia.
• Mpunga ndi chakudya chofunikira kwambiri m'maiko ambiri, kuphatikiza China, India, Japan, ndi mayiko ambiri a mu Africa.
• Njira zoperekera mpunga zimaphatikizapo magulu angapo, kuphatikiza alimi, mapurosesa, ogulitsa, ndi ogulitsa.
• Kuwongolera koyenera ndi kofunikira kuti pakhale mpunga wokhazikika komanso kupewa kuchepa komanso kukwera kwamitengo.

Kudziwa Luso Lophika Mpunga

• Pali mitundu yosiyanasiyana ya mpunga, ndipo aliyense ali ndi njira yake yophikira. Mwachitsanzo, mpunga wa bulauni umatenga nthawi yaitali kuti uphike kuposa mpunga woyera.
• Ngati mukupanga chakudya chomwe chimafuna mpunga wokhazikika, gwiritsani ntchito mpunga wochepa.
• Ngati mukupanga chakudya chomwe chimafuna mpunga wofewa, gwiritsani ntchito mpunga wautali.

Kukonzekera Mpunga

• Muzimutsuka mpunga m'madzi ozizira mpaka madzi atuluka bwino. Izi zimachotsa wowuma wochulukirachulukira ndikuletsa mpunga kukhala womamatira.
• Pa kapu iliyonse ya mpunga, gwiritsani ntchito makapu 1½ a madzi.
• Lolani mpunga ulowe m'madzi kwa mphindi zosachepera 30 musanaphike. Izi zimathandiza kuti mpunga utenge madzi ndi kuphika mofanana.

Kuwonjezera Zonunkhira Zowonjezera

• Kwa mpunga wamba, onjezerani mchere wambiri ndi supuni ya batala kuti muwonjezere kukoma.
• Kwa mpunga waku China, onjezerani shuga pang'ono ndi supuni ya mafuta a azitona.
• Pa mpunga wokometsera, onjezerani ufa wa chili kapena msuzi wotentha.
• Pa mpunga wa ng'ombe kapena nkhumba, onjezerani nyama yophika ku mpunga.
• Pa mpunga wa masamba, onjezerani masamba odulidwa ku mpunga.

Kutenthetsanso Mpunga

• Kuti mutenthenso mpunga, perekani madzi pang'ono pa mpunga ndikuuphimba ndi thaulo lonyowa.
• Microwave mpunga kwa mphindi 1-2 pa kutentha kwakukulu.
• Thirani mpunga ndi mphanda kuti mulekanitse mbewu.

Kuthetsa Mavuto Mpunga

• Ngati mpunga udakali wolimba mutatha kuphika, onjezerani madzi pang'ono ndikupitiriza kuphika kwa mphindi zingapo.
• Ngati mpunga uli wofewa kwambiri kapena mushy, chepetsani nthawi yophika kapena kuchuluka kwa madzi ogwiritsidwa ntchito.
• Ngati mumphika muli madzi ochulukirapo mutatha kuphika, chotsani chivindikirocho ndikusiya mpunga kukhala kwa mphindi zingapo kuti mutenge madziwo.
• Ngati mpunga wayamba kuyaka, chepetsani kutentha ndikuwonjezera madzi pang'ono.

Kugwiritsa Ntchito Rice Cooker kapena Instant Pot

• Tsatirani malangizo operekedwa ndi chophikira kapena mphika.
• Nthawi zambiri, chiŵerengero cha mpunga ndi madzi ndi 1: 1 pa chophika mpunga ndi 1:1.25 pa mphika wapomwepo.
• Mukaphika, siyani mpunga kukhala kwa mphindi zingapo musanawufufuze ndi mphanda.

Kutumikira Rice

• Mpunga ndi chinthu chosunthika chomwe chingagwiritsidwe ntchito pazakudya zosiyanasiyana.
• Zimagwirizana bwino ndi zakudya zosiyanasiyana, monga masamba, nyama ya ng'ombe, nkhumba, ndi sauces zokometsera.
• Madzi a mapulo ndi abwino kuwonjezera pa mbale za mpunga kuti amve kukoma kokoma.
• Mpunga wa Fluffy ndi mbale yabwino kwambiri yomwe imatha kuperekedwa ndi chakudya chilichonse.

Kodi Mpunga Ndi Zakudya Zathanzi Zotani?

Mpunga nthawi zambiri amaonedwa kuti ndi wathanzi komanso wachilengedwe chakudya chachikulu, koma kodi ndi zabwino kwa inu? Yankho ndi inde, ndipo chifukwa chake:

• Mpunga uli ndi michere yambiri monga ma carbohydrate, mapuloteni, ndi fiber, zomwe zimapangitsa kukhala gawo lofunikira pazakudya zopatsa thanzi.
• Kafukufuku akusonyeza kuti kuwonjezera mpunga m’zakudya zanu kungathandize kuti chigayo chigayike bwino, kupewa matenda aakulu monga mtima, shuga, khansa, ndiponso kuchepetsa thupi.
• Mpunga wa Brown, makamaka, umapereka ubwino wambiri wathanzi chifukwa uli ndi nthambi zokhazikika ndi majeremusi omwe amachotsedwa pokonza mpunga woyera.
• Malinga ndi malangizo a kadyedwe, theka la mbewu zanu ziyenera kukhala mbewu zonse, ndipo mpunga wa bulauni ndi njira yabwino yokwaniritsira izi.

Kuzindikira Katswiri

Malinga ndi kunena kwa Dr. Joan Salge Blake, katswiri wa kadyedwe ndi pulofesa wolembetsedwa pa yunivesite ya Boston, “Mpunga ndi chakudya chopanda mafuta ambiri, chochepa kwambiri cha kolesterol, ndi cha sodium chochepa chimene chimapereka mapindu angapo pa thanzi.” Mofananamo, Dr. Lisa Ellis, katswiri wa kadyedwe kaŵirikaŵiri ndi pulofesa pa yunivesite ya Massachusetts, ananena kuti “mpunga ndi chakudya chopatsa thanzi chimene chingakhale mbali ya zakudya zopatsa thanzi.”

Dr. Walter Willett, pulofesa wa miliri ndi kadyedwe kake pa Harvard TH Chan School of Public Health, ananena kuti “kusankha mpunga woyenerera n’kofunika kwambiri kuti ukhale ndi thanzi labwino.” Amalimbikitsa kusankha mpunga wofiira pa mpunga woyera chifukwa imakhala ndi michere yambiri komanso fiber.

Dr. David Katz, pulofesa wa zaumoyo wa anthu komanso mkulu wa bungwe la Yale University Prevention Research Center, anawonjezera kuti “mpunga ndi magwero abwino a nyonga ndi zakudya zomwe zingathandize kulimbikitsa chitetezo cha m’thupi.

Pomaliza, mpunga ndi chakudya chathanzi komanso chosunthika chomwe chingapereke maubwino angapo azaumoyo mukadyedwa ngati gawo lazakudya zopatsa thanzi. Posankha mpunga wabwino ndikuuphatikiza muzakudya zanu m'njira zopangira, mutha kusangalala ndi mapindu ambiri omwe chakudya chokhazikikachi chimapereka.

Kutsiliza

Choncho muli nazo - mbiri, mitundu, ndi ntchito za mpunga. Mpunga ndi njere yomwe imagwiritsidwa ntchito m'zakudya zambiri, zokometsera komanso zokoma. Ndi njira yabwino yopezera zakudya zowonjezera muzakudya zanu. Choncho musachite mantha kuyesa mbale zatsopano za mpunga!

Onani bukhu lathu latsopano lophika

Maphikidwe apabanja a Bitemybun okhala ndi zokonzera chakudya chokwanira komanso kalozera wazophika.

Yesani kwaulere ndi Kindle Unlimited:

Werengani kwaulere

Joost Nusselder, yemwe anayambitsa Bite My Bun ndi wotsatsa, bambo ndipo amakonda kuyesa chakudya chatsopano ndi zakudya zaku Japan pamtima pa chilakolako chake, ndipo limodzi ndi gulu lake akhala akupanga zolemba zakuya za blog kuyambira 2016 kuthandiza owerenga okhulupirika ndi maphikidwe ndi nsonga zophika.